Ahbaplık (Özet) : Ahbaplık, her şeyden önce bir düzen demektir. Ama hukukun öngördüğü düzen, gerçekten gerçekleneşeli bir düzen bileğildir. Ahbaplık, topluluk süresince insanoğluın bayağı elbette davrandıklarını bileğil, elbette davranmaları gerektiğini gösterir. Ahbaplık, kendisine uyulmak ve uygulanmak midein vardır. Türe değeri zımnında, insanoğlu arası ilişkileri bir düzene dokunmak, toplumsal dirimın gerçekleşmesini tedarik etmek gerek. İnsanlara, “Bana uy; Beni gerçekleştir” buyruğu ile seslenir. Ahbaplık düzeni, doğduğu andan itibaren ferdin karşısına akseptans edilmesi ve uyulması müstelzim, kategorik yakınlarında kurallar olarak çıkar. İnsan, özgür bir varlıktır ve iradesini hukukun buyrukları doğrultusunda kullanabileceği gibi, onlara aykırı bir yönde bile kullanabilir. Bu nedenle topluluk süresince insanoğluın tasarruf ve davranışlarının ahbaplık kurallarına uymaması, her bugün mümkündür. “İşte ahbaplık, insanoğlu davranışlarını bileğerlendiren, çıkar çatışmalarına çözüm getiren kurallardan, normlardan meydana gelen bir sistem, bir bütündür.” İnsan-insanoğlu, insanoğlu-tabiat ilişkilerinin insanlığın şerik çıkarı ve huzuru midein evrensel ilkelerle güvence şeşna kızılınmasıdır. Ahbaplık, insanlık seviyesi midein göstergedir. Hukukun temeli, kaynağı üzerine birbunca düşünce ortaya atılıtır. Bunlar kaynağı: tanrı, dershane çıkarları, topluluk sözleşmesi, tabiat ve insanoğlu olarak belirten temalerdir. Ahbaplık Nedir Ahbaplık, toplumun umumi menfaatini yahut fertlerin ve toplumun şerik iyiliğini tedarik etmek maksadıyla konulmuş olan ve halk gücüyle desteklenen kaide, doğru ve kanunların hepsidür. Elan yaygın bir teşhismıyla ahbaplık, adalete yönelmiş toplumsal yaşama düzenidir. Ahbaplık Lügat Anlamı Ahbaplık kelimesi Arabi “doğru” kökünden hasılat ve doğru kelimesinin çoğcelil olarak bilinmektedir (galat-ı meşhur). Gündüz feneriçda “doğru” kelimesinin çoğcelil “ah’kak”tır. Türk Anahtar Kurumu’na bakarak ahbaplık kelimesi, “Toplumu düzenleyen ve devletin yaptırım güçlükleü belirleyen yasaların hepsidür”. Bunun dışında hukukun “haklar” valörı da vardır. Mecazi anlamda ise, ahbaplık, ülfet valörında da kullanılır. Fen Anlamı Ahbaplık dönemden döneme değişmiş olduğu midein hala doyurucu bir teşhism strüktürlamamıştır. Kant “Ahbaplıkçular hala hukukun teşhismını aramaktadırlar” der. Günümüzde en çok akseptans edilen teşhismı ise: “Muayyen bir zamanda mukannen bir toplumdaki ilişkileri düzenleyen ve uyulması mutluluk zoruna (müeyyide) destelanmış kurallar hepsidür.” Bilimsel bir disiplin olarak ahbaplık, kendi süresince esas olarak ikiye ayrılır. Umumi olarak hukukun zevat arası ilişkileri iş alan kısmına Özel Ahbaplık, zevat ile mutluluk yahut devleti oluşturan kurumlar arası ilişkileri düzenleyen kısmına ise Hep Hukuku adı verilir. Bu kocaoğlanrım roma hukukundan kalma bir ayrımdır (ius privatum-ius publicum). Uygar Ahbaplık, Ticaret Hukuku ve Devletler Özel Hukuku özel hukukun, buna tahsisat Anayasa Hukuku, Ukubet Hukuku ve İdare Hukuku halk hukukunun mebdelıca alt dallarıdır. Ahbaplık Kuralları ve Özellikleri Hukuku özge toplumu regülatör kurallar olan örf ve adetler, gelenekler ve dinlerden kocaoğlanran özellik mutluluk aracılığıyla güvenceye kızılınmış ve cebri yaptırımlara sahip olmasıdır. Ahbaplık kuralları insanoğlu davranışlarını düzenler ve bulunmuş olduğu toplumun şayan yargılarını taşır. Soyutluk ve genellik özelliği sebebiyle nüsha nitelikteki bütün durumlarda uygulanması sağlamlanır. Yapmış oldurım (Müeyyide) Ahbaplık alanında yaptırım halk gücü ile uygulanır. Hukuka uymayı zorlama, uymayanları cezalandırma ve uyulmadığı durumlardaki zararları en aza indirmek midein kullanılır. Ahbaplık düzenini sağlamlamayı ve korumayı amaçlayan yaptırımlar gene ahbaplık düzeninin öngördüğü şekilde alegori getirilir. Maddi ve manevi yaptırımlar olarak ikiye ayrılır. Maddi yaptırımlar hukuka aykırı durumlarda uygulanırken manevi yaptırımlar bu durumları mâni olmak midein kullanılır. Ukubet hukukunda ölüm, cezaevi ve kredi cezaları; esas hukukunda siyasetten men, fırka yama; algı hukukunda algı ve gümrüksüzçılık cezaları gibi değişik ahbaplık dallarında değişik yaptırımlar vardır. Hukukun Dayanağı Hukukun dayanağı ile alakalı çeşitli dönemlerde kuramlar üretilmiştir. Bunları sıralamamız icabında; bilinçi bir irade olarak gkalıntı kuramlar, irade dışı olarak gkalıntı kuramlar ve pozitivist kuramlar. Bu kuramların bazılar felsefik bileğil ortaya konduğu devrin sorunlarını çözmek yahut politik temaleri ahbaplık biliminde dile getirme ihtiyacından ortaya çıkmıştır. İdesi ve ideali doğruluk olan ahbaplık, umumi olarak şu şekilde teşhismlanabilir: “Ahbaplık, adalete yönelmiş toplumsal bir yaşama düzenidir.” Bu teşhismdan, hukukun üç ayrı fonksiyonu alegori getirdiğini görmekteyiz. Bu fonksiyonlar düzen, uygulama yarar ve adalettir. Hukukun Toplumdaki Fonksiyonları 1. Düzen Fonksiyonu Hukukun bu fonksiyonu ile anlatılmak maksut, hukukun toplumsal dirimı düzenleyip insanoğluın pasış ve güvenlik süresince bir arada yaşamalarını sağlamlamaktır. 2. Kılgısal Yarar (Içtimai İhtiyaçların Mukabillanması) Hukukun uygulama amacını, toplumsal gerçeklik belirler. Ahbaplık bu fonksiyonu ile topluluk süresince canlı insanoğluın, birbirleri ile hazırlamak zorunda oldukları ilişkilerini ve biyolojik, ruh bilimsel bir varlık olarak insanoğlunun strüktürsından meydana gelen gereksinimlerinı karşılamaya çkızılışır. Ahbaplık bu fonksiyonu ile veladet, teehhül, ölüm vb. önemli biyolojik olayları da çeşitli hükümlerle düzenler. Hiçbir ahbaplık düzeni dirimın esas gerçeklerini görmezden gelemez. Ahbaplık düzeni, insanoğlunun saf strüktürsına ve bundan müterakki gelen ihtiyaçlarına tatminkâr sarhoş olmak zorundadır. Ahbaplık önemli ölçübile, hesaplı gerçeklere bile sınırlanmışdır; hesaplı ihtiyaçlara uymalı ve onları karşılamalıdır. 3. Türe Ahbaplık bu fonksiyonu ile mukannen bir organizasyon şeşna aldığı toplumsal gereksinimlerı, özü salt bir muadelet düşüncesi olan doğruluk ölçüsüne vurarak hakikat kimliğini kazanır. Hukukun idesi ve ideali adalettir. En kısa teşhismıyla doğruluk, “bir muadelet düşüncesi”dir. “Türe, nesnel (objektif) ve öznel (sübjektif) sarhoş olmak üzere iki değişik anlamda kullanılır. Türe esasta ahlâki bir kavramdır; Bu kapsamda, erdem, fazilet valörında şahsi bir özelliği deyimler. Kişi her bugün haklı olana yönelir, herkese kendine düşeni serpmek yolunda baki ve bileğmedarımaişetmez bir çaba gösterir. İşte bu tasarruf ve çabayı gösteren doğruluk, özne (süje) ile alakalı oluşundan ötürü öznel (sübjektif) doğruluk olarak nitelenir. Bir erdem olan öznel adaletin dışında ve ondan önce nesnel (objektif) bir doğruluk nosyonı vardır. Nesnel doğruluk, kişinin bir özelliğini bileğil, kişilerin somut durumlarda gerçekleştireceği ilişik biçiminin bir özelliğini deyimler. İşte ahbaplık alanında hukuki şayan olarak kal konusu olan doğruluk bile, bu nesnel anlamda adalettir. Çünkü ahbaplık, insanoğlu arası ilişkileri biçimlendiren, onlara görünür ve kazançlanabilir bir düzen veren, bu amaca yönelen normlar hepsidür.” Cemiyet mideindeki davranış ve ilişkilerin bileğerlendirilmelerini mideeren kurallar bütünü olarak ahbaplık, bu bileğerlendirmelerde doğruluk ölçüsünü kullandığı ve sarf etmek yerinde bulunduğuna bakarak, adaletin sonunda, hukukun da bir bileğerlendirilme ölçüsü olacağı doğaldır. Ahbaplık normlarında doğruluk acaba ne ölçübile yansıtılmıştır ? Mevcut ahbaplık ne denli adaletlidir ? İşte burada yasa üstü doğruluk nosyonı ortaya çıkmaktadır. Bu, tüm ahbaplık sistemine ve sistemlerine hâkim mevcut, nesnel ve salt bir şayan niteliğindeki adalettir. Ahbaplık bir topluluk düzenini mideerir. Hukukun varlık nedeni bile adalettir; gerek mevcut düzeni kavzamak, gerekse onu bileğmedarımaişettirmeyi meşrulaştırmak midein her bugün adalete mebdevurulur. Nesnel ve yasa üstü doğruluk hukukta karşımıza oturmuş ahbaplık düzenlerinin asli örneği, olması müstelzim ahbaplık valörında ahbaplık idesi olarak çıkar. Bu niteliği ile doğruluk, mevcut ahbaplık düzenlerinin kendisine tatminkâr olup olmadığı açısından bir şayan ve kıymetlendirme ölçüsü olur. Gine bu özelliği ile doğruluk, aynı zamanda hukukun idealidir. Hukukun görüntülemek amacını güttüğü şey adalettir. Birbirleri ile müspet ve menfi karşılıklı ilişkilerde mevcut bu üç fonksiyon istikrar süresince olduklarında, adil bir ahbaplık düzeninin gerçekleşmesi sağlamlanır. Normal olarak tüm ahbaplık normları bu üç fonksiyonu da kapsar. Sonuç olarak ahbaplık, hem adaleti gerçekleştirecek, hem toplumsal yaşama uyacak, hem bile bu toplumsal dirimın pasış süresince sürebilmesi midein bir düzen görünümünü sağlamlamaya çkızılışacaktır.
